Mijn eerste instructeur was overtuigd van het belang van een goede zit. Van hem kreeg ik de basis mee, maar helaas overleed hij. Sindsdien heb ik geen instructeur meer getroffen, die zo op de zit lette. Op veel plaatsen lijkt het er vooral om te gaan hoe het paard loopt. Hoe de ruiter daarbij zit, speelt een ondergeschikte rol. Ergens knaagde dit altijd in mijn achterhoofd, maar ik verzon een ‘goed’ excuus. Jorrit was een jong, groen paard en ik had mijn handen vol om hem bij de les te houden. Als hij later goed zou lopen, kon ik altijd nog aan mijn zit gaan werken ……..
Na een tijdje begon ik mij af te vragen of dit wel de juiste volgorde was. Zou ik Jorrit niet juist een enorme sprong voorwaarts helpen door zelf goed te leren zitten? Zat ik hem niet juist in de weg? Hield ik zijn ontwikkeling misschien tegen door mijn zit?
Nu moet je niet denken dat ik helemaal niet kon zitten. Ik kon gewoon lichtrijden en doorzitten en de galop goed uitzitten was ook geen probleem. En toch wist ik dat er iets niet klopte, dus gaf ik me op voor de cursus ‘een onafhankelijke zit’.
De eerste lesdag begon in de keuken, lekker met een mok thee of koffie om de tafel samen met de andere cursisten. Onze groep bestond uit vier cursisten. Eerst hebben we kennis gemaakt met elkaar. Iedereen vertelde iets over zichzelf en eventueel iets over zijn paard(en). Waar het vooral om ging was: waarom volg je deze cursus? Wat verwacht je ervan? Wat wil je leren? Ook al waren we maar met z’n vieren, ieder had een eigen verhaal en een eigen motivatie om deel te nemen aan de cursus.
Eerst wat theorie
Natuurlijk leer je nooit paardrijden vanuit een boekje, maar toch is het belangrijk om eens wat theorie achter het paardrijden te bekijken. Daar zijn we dan ook mee begonnen. Het was heel interessant om eens te horen wat er allemaal komt kijken bij het paardrijden en daardoor ga je veel bewuster nadenken over waar je mee bezig bent.
Oei, wat doe ik mijn paard aan!
Toen was het tijd voor loop- en partneroefeningen, nog steeds zonder paard dus. Door een aantal oefeningen kropen we even in de huid van het paard en konden we voelen hoe het is voor een paard als de ruiter niet mee is in de beweging, oftewel niet goed zit. Nou, ik kan je vertellen dat dat een hele openbaring was voor mij. Ik dacht even aan mijn lieve Jorrit en aan wat ik hem allemaal aan doe door op hem te willen rijden. Even dacht ik dat ik misschien maar beter gewoon kon stoppen met rijden, maar toen mochten we ervaren hoe het is voor een paard als de ruiter wel goed zit. Weet je, dit is een zalig gevoel voor paard en ruiter en toen wist ik het weer: dit wil ik, goed zitten en zo een eenheid vormen met mijn paard!
Eventjes perfect zitten
Van de loop- en partneroefeningen naar Hector, een houten paard. We kwamen namelijk allemaal naar deze cursus om goed te leren zitten, maar dan moet je natuurlijk wel weten hoe je goed zit. Daarvoor is Hector het ideale paard, hij staat perfect stil en heeft een eindeloos geduld zodat je aan helemaal niks hoeft te denken, enkel aan je zit. We werden één voor één in de juiste zit gezet. Dit voelde vreemd, want voor niemand van ons was dit onze ‘normale’ manier van zitten. We bleven eventjes in deze perfecte zit zitten en probeerden dat gevoel in ons geheugen te prenten, zodat we ook later die zit weer ‘terug zouden kunnen vinden’. Wat ik vooral heel fijn vond aan deze oefening was dat de instructrice ook meteen zag waar je lichamelijke ‘beperkingen’ zitten. Ik heb bijvoorbeeld moeite om mijn been goed vanuit mijn heup naar achteren te leggen. Zulke dingen ziet ze meteen en je krijgt dan ook huiswerk mee naar huis om bepaalde spieren te trainen.
Nu op een echt paard
Na Hector gingen we met Jona aan de slag, een rasechte Fjord. Op Hector was het natuurlijk relatief makkelijk om goed te zitten, maar op een bewegend paard ben je de juiste zit weer snel vergeten en val je terug in je oude manieren. Jona werd gelongeerd en wij hoefden ‘alleen maar’ te zitten. Het leuke aan Jona is dat ze je meteen verraadt als je iets fout doet. Ze gaat dan stil staan, loopt naar binnen, maakt een overgang of juist niet. Dat was natuurlijk hartstikke grappig, maar ook heel leerzaam want je moest het wel goed doen. Met de juiste aanwijzingen lukte dat uiteindelijk bij iedereen al vrij aardig.
En toen was er koffie
Toen we even later zaten op te warmen met een kopje thee of koffie bleek dat het voor iedereen een dag was geweest met ontzettend veel informatie en indrukken. We hadden allemaal veel geleerd, maar kwamen ook tot de conclusie dat we nog veel moesten leren.
Het was super om eens gevoeld te hebben hoe het is om enkel met je zit je paard te laten verruimen en te verkorten en een overgang te maken. Toch ging ik een beetje ‘hulpeloos’ naar huis. Thuis heb ik immers geen Jona die me meteen laat merken dat ik iets fout doe en ook de instructrice is niet in de buurt om aanwijzingen te geven. Ik was bang dat ik alles wat ik deze dag geleerd had weer kwijt zou raken en weer terug zou vallen in mijn oude fouten. Van de andere kant was ik ook heel blij dat ik eindelijk de stap genomen had om werk te maken van mijn zit en, wat vooral belangrijk is, ik had ook echt het gevoel dat het op deze manier zou lukken!
Het was echt heel grappig, maar de tijd tussen de eerste en de tweede lesdag ben ik veel bezig geweest met mijn zit. Doordat onze paddock in deze periode drijfnat was vanwege de regen heb ik niet eens veel kunnen rijden, maar zelfs op de fiets en op een stoel werkte ik aan mijn zit. Op de fiets zorgde ik er telkens voor dat ik mijn zitbeenknobbels kon voelen en op een stoel of zelfs al lopend probeerde ik mijn lichaamshouding te trainen.
Waar zitten die zitbeenknobbels nou?
Tijdens het paardrijden kon ik mijn zitbeenknobbels niet meer vinden (vandaar dus dat ik ze nog nooit had gevoeld) en alhoewel ik altijd heb gevonden dat ik een geweldig zadel heb, bekroop mij het idee dat mijn zadel mij belemmerde om goed te zitten. Daarom besloot ik mijn zadel (een prima merkzadel) mee te nemen naar de tweede lesdag en raad te vragen aan de instructrice.
Kijk eens naar jezelf
We begonnen die tweede lesdag met een kritische kijk op ons zelf. We verwachten van onze paarden namelijk dat ze goed getraind en opgewarmd zijn, maar hoe zit het met ons zelf? Als jij op je paard stapt, ben je dan al lekker los en soepel of ben je zelf ook nog stijf? In dat laatste geval hinder je namelijk je paard in zijn beweging.
Holle kant en bolle kant
Het kan ook zijn dat wij bewegingsfouten maken waarmee we ons paard hinderen. Misschien heb je er wel eens van gehoord dat een paard een holle en een bolle kant heeft. Dat klopt, maar wij hebben dat ook! Je holle kant is de kant van je lichaam waar je spieren zich kort houden. Aan die kant heb je de neiging om in te knikken in je heup. Als bijvoorbeeld je linkerkant je holle kant is, heb je kans dat je met je bovenlijf naar links knikt en dus scheef op je paard zit. Het is heel simpel om te weten te komen wat jouw holle kant is. Ga in rusthouding staan en kijk welk been zich dan buigt. Deze kant is je holle kant.
Symmetrisch
Om goed paard te rijden, moeten we echter symmetrisch zijn. We moeten links en rechts dezelfde hulpen kunnen geven, zelfs onafhankelijk van elkaar. Van nature kunnen we dat niet en dus moet dit geoefend worden. Veel zitfouten, zoals opgetrokken knieën, naar buiten wijzende tenen, het niet kunnen uitdrukken van de hak e.d., hebben als oorzaak dat je spieren gewoon te kort zijn om het goed te doen.
Spiertraining
Het goede nieuws is dat je deze spieren heel simpel thuis kunt oefenen, zonder paard. Elke dag 10 tot 15 minuutjes oefenen en je zal al snel resultaat bemerken. Het kost maar weinig tijd en geen geld, maar je merkt dat je sneller vooruit gaat tijdens je rijlessen.
Tijdens deze lesdag hebben we dus gekeken aan welke spieren we nog moeten werken en zo heeft iedereen oefeningen mee naar huis gekregen om zijn of haar spieren te trainen. Ik neig bijvoorbeeld naar een stoelzit en heb daarom de spieren geoefend die nodig zijn om je been goed naar achteren te leggen (vanuit je heup) en lang te maken.
’s Middags toen we gingen oefenen op Jona (de Fjord) merkte ik meteen het nut van onze warming-up en alle spieroefeningen. Alles voelde meteen al soepeler aan en omdat ik ’s ochtends al geoefend had (zonder paard) hoe ik mijn been vanuit mijn heup naar achteren moest leggen, kon ik dat nu te paard veel makkelijker.
Een ander zadel?
Oja, tussendoor hebben we ook nog even naar mijn zadel gekeken. Hector, het houten paard, was zo vriendelijk om ons daarbij te helpen. Ik nam plaats in mijn eigen zadel en waar ik al bang voor was, bleek inderdaad waar te zijn. Mijn zadel laat mij niet zitten zoals ik eigenlijk zou moeten zitten. Door de diepe zit van mijn zadel zit ik meer op mijn schaambeen en kan ik mijn zitbeenknobbels niet voelen. Er zit niks anders op, als ik verder wil werken aan mijn zit zal ik een ander zadel aan moeten schaffen.
Tevreden naar huis
Dat was wel even slikken, maar toch ging ik met een tevreden gevoel naar huis. Tevreden omdat ik weer een hoop geleerd heb waar ik echt iets mee kan. Simpele maar doeltreffende oefeningen om nu eindelijk mijn zit eens echt goed aan te pakken. Bovendien besef ik dat ik er mijn paard Jorrit ook een groot plezier mee doe. Doordat mijn zit, houding en het geven van hulpen verbetert en ik mijn paard niet meer zo in de weg zit, krijgt hij de gelegenheid om zelf lekkerder te lopen. Het mes snijdt dus aan twee kanten!
Verzameling en inknikken
Ook de derde en laatste cursusdag begonnen we met theorie en oefeningen voor onszelf om de theorie te ondersteunen en een overgang te maken naar de praktijk. De twee onderwerpen van deze dag die mij het meest zijn bijgebleven zijn ‘verzameling’ en ‘inknikken’. Heel veel mensen (waaronder ikzelf regelmatig) ‘knikken in’ tijdens het rijden, vooral bij het rijden van wendingen. Hiermee bedoel ik dat je vanuit je heup scheef zit in de richting van de wending. Met loopoefeningen hebben we ervaren dat dit voor een paard heel storend is. Je haalt het paard uit balans en daardoor kan het moeilijk verzamelen. Vervolgens leerden we dat je met de juiste, onafhankelijke zit je paard ook juist kan helpen om zich te verzamelen.
Op video
Hierna werd Jona (de Fjord) ingeschakeld. De eerste twee lesdagen hebben we zonder zadel geoefend. Deze laatste lesdag oefenden we met zadel en werden er video-opnamen gemaakt. Deze hebben we later bekeken en we stonden allemaal van onszelf en van elkaar te kijken. Iedereen was echt vooruit gegaan. De video-opnamen waren erg nuttig. Je voelt natuurlijk wel verschil in je zit en de instructrice en de medecursisten zeggen wel dat het er al beter uitziet, maar om dat daarna met eigen ogen te kunnen zien is heel leerzaam.
En nu verder
Het is niet zo dat je na drie cursusdagen ineens een perfecte, onafhankelijk zit beheerst. Je hebt wel een beetje kunnen proeven hoe het voelt en voldoende theoretische en praktische aanwijzingen gekregen om ermee aan de slag te gaan. Bovendien wordt je uitgedaagd om kritisch naar jezelf en naar je manier van rijden te kijken. Je wordt als het ware met je neus de goede kant op gezet, maar er is nog een lange weg van oefenen te gaan. Wat je er uiteindelijk mee doet, beslis je zelf.
